Tiden hawwe tiden
Taeke Andries de Jong
Voorzitter van de Vereniging van oud-Workumers
uit 'De Oud-Workumer'. Contactblad van de Vereniging van oud-Workumers. No. 53. 13e jaargang No. 2. Januari 1971
 |
'Tiden hawwe tiden.' Daar moest ik aan denken, toen ik tussen oude familiepapieren een boekje vond met namen van belastingplichtigen. Workum, was toen nog verdeeld in ,wijken' van A tot en met F. In het boekje, eerst de naam en dan onder rubriek ,Vermoedelijk Inkomen na aftrek der korting.' Dan ,Bedrag van den Aanslag.' |
|
|
Het is zeker wel honderd jaar oud, want de naam van mijn grootvader Lucas de Jong staat er ook in, en die was al lang overleden toen ik geboren werd. |
|
|
Ik vond nog meer, mij bekende namen, b.v. Engele de Wolf die gewoond heeft op het Dwarsnoard. Hij was een verwoed hengelaar en zat meestal in zijn bootje bij de spoorbrug te vissen. Ik weet nog, dat toen hij was overleden er gezegd werd: `De fisken yn `e Trekfeart stieken lytse flachjes boppe it wetter út.' |
|
|
Maar waarom ik hier eigenlijk over schrijf? Omdat vooral de boeren tegenwoordig in de volle belangstelling staan en door de EEG lelijk in de knoei geraken. Veel kleine boeren zijn al geruisloos verdwenen anderen iets gelukkiger door saneren of verkoop, ontvangen nog wat penningen, maar de nood blijft. |
|
|
Inkelde Twadde-Keamerleden, hawwe in skoftsje útfanhús west by boeren, om ris poalshichte to nimmen en mei eigen eagen to sjen hoe slim it mei dy moeilikheden wol is Mar `k ha net lezen of dy hearen ek mei ûngetide hawwe. |
|
|
We hopen maar, dat het bezoek van die Kamerleden succes moge hebben. |
|
|
De ruilverkaveling is hier nu ook op gang gekomen. Aanleg van nieuwe wegen, nieuwe wegen, nieuwe sloten worden gegraven om een betere afwatering te bevorderen. In de toekomst geen kleine bedrijven meer, maar grote met minstens een bepaald aantal H.A. Er zullen daardoor ook nieuwe boerderijen of bedrijfspanden moeten komen. Een voorbeeld daar van is te vinden op Ameland, een van de eerste ruilverkavelingsgebieden in Friesland. Maar over 't vóór en tegen is het laatste woord nog niet gesproken. En als men er zelfs op aandringt, dat ook de kerk zich met het probleem van de boeren zal moeten bezighouden, dan is zeker het einde nog lang niet in zicht. |
|
|
Maar laten wij terugkeren naar het oude belastingboekje. Wat mij in de eerste plaats opvalt is, dat er in die tijd nog geen 400 belastingplichtigen in Workum waren. De namen vermelden die van vaklieden, zakenmensen en boeren. |
|
|
Ik vermoed, dat een arbeider toen niet belastingplichtig was, vanwege het lage inkomen. |
|
|
Je had toen - ook in onze jonge tijd nog - zgn. ,Schatters' welke benoemd werden door de Raad. Die kwamen ieder jaar bij je in huis rondneuzen of er ook iets te vinden was, dat als luxe beschouwd werd, zoals, bijv. een orgel of piano e.d. en daardoor werd de aanslag verhoogd. Het gebeurde wel eens als men wist dat de schatters in aantocht waren dat men dan gauw iets naar de zolder of schuur bracht. |
|
|
Wat betreft de boeren, om daar nog even op terug te komen, ik geloof niet dat er in die tijd veel arme boeren waren. Ofschoon er wel eens een boer geweest zal zijn die het niet bolwerken kon. Je hoorde wel eens spreken over ,een dikke boer', doch dat kun je tweeledig opvatten. Met ,dik' kon bedoeld worden ,omvang en gewicht', maar ook dat zo iemand ,dik in z'n centen' zat. |
|
|
In ieder geval blijkt uit de boven genoemde aanslagen dat de boeren verreweg de hoogst aangeslagenen waren in verhouding tot de baklieden en zakenmensen. In het nu volgende staatje geef ik u een overzicht van de aanslagen van vaklieden en zakenmensen, plus van twee ambtenaren, deze allemaal met hun namen; van enige boeren met hun namen; van enige boer niet de namen, wel hun inkomen. |
|
|
Lucas de Jong, vermoedelijk inkomen na aftrek: f 537,30, Bedrag van den Aanslag f 24,19 |
|
|
Sjoerd Bostien f 800, f 36,30 |
|
|
Peschar f 262, f 11,55 |
|
|
K, Lemke, Politie f 375, f 16,69 |
|
|
EenDokter f 2975, f 145,64 |
|
|
Ds. Leenmans f 1225 f 58,19 |
|
|
Ds. Heineken f 1450, f 68,88 |
|
|
Piet Bijvoets f 250, f 11,-- |
|
|
J. Oudeboon (ambten. secr.) f 500, f 22,50 |
|
|
E. Teppema f 1023, f 48,18 |
|
|
D. Ruitenschild (zadelmaker) f 450, f 20,25 |
|
|
Dirk Veldmans (slager) f 525, f 23,63 |
|
|
H. Potma (Olieslager) f 12500, f 681,25 |
|
|
Rintje Visser (Burgemeester en palinghandelaar) f 19375,--, f 1085,- |
|
|
En nu het inkomen van enkele boeren. De laagsten f 1300,--, f 1500,--. Dan f 2400,--, 2600,--, 4000,--, 4100,-- en de hoogste 5300. |
|
|
Je kon toe toch niet spreken van arme boeren. Ik hoop nu van harte dat ze ook in deze tijd, onze greid- en bouwboeren niet in de kou zullen laten zitten. We moeten een agrarisch land blijven. `Mar tiiden hawwe tiiden'. |
|
|
T. A. de Jong |
|
|
De skatters
wiene op 'e buurt
Taeke Andries de Jong
|
Harmen's Frouk hier de beide mannen rinnen sjoen. ,Sij sille hjir aenst wol komme tocht hja en it binaude sit briek har út. Hwat moast hja begjinne? Hwant as de skatters dy nij ,bamboe-thé-tafel' aenst stean seagen, nou dan wie der kâns op, dat der it oare jier mear bilesting bitelle wurde moast. (De thé-tafel hiene hja op harren 35ste troudei krige fan de bern). Mar Frouk seach in útwei. Hja brocht de thé-tafel op `e souder. En krekt doe't hja goed en wol by de liedder dei wie, dêr stiene de skatters by de doar. ,Kom mar fierder hearen' rôp Frouk, tige freonlik. Nou, de beide ,hearen' woene mar net stte hwant hja moasten fierder. Dat hja rounen al op de keamersdoar ta en Frouk tochte ,lokkich'. De âldste fan de skatters sei: ,Wy hawwe it al sjoen der is hjir neat foroare!' Mar de jongste seach noch ris om him hinne, dy gnyske fyntsjes en sei: ,Hea ja Froukje, dat is wier ek, ik mis hjir what!' Frouk bistoar it suver en stammerjende brocht hja út. ,Mar… hwat...' fierder kaem hja net hwant de man dy't dat sein hie - it wie Foeke Zijlstra - sei laitsjend: ,Jo hiene dochs sa'n moaie thé-tafel fan de bern krige n't wier? Folder dy jimme net of stiet dy nou op `e souder? Helje dat ding mar gau wer yn `e keamer hear, hwant is falt net ûnder `e luxe. |
|
|
T.A. de Jong |
|
|
Taeke Andries de Jong is yn Warkum berne op 19 jannewaris 1892, as soan fan te timmerman Alle de Jong en Antje Deinum. |
|
|
By de berteakte binne as tsjûgen syn pake Taeke Deinum, 53 jier, en omke Andries Deinum, 32 jier, beide fisker te Warkum. |
|
|
Syn pake, de timmerman Lucas Alles de Jong, is op 1 septimber 1886 stoarn. |
|
|
