|
|
|
Un praatsy bij un plaatsy
bij de slúús fan Workum
om-ende-bij 1906
We troffen mekar un kear tidens un marktdach in Workum. Even un praatsy en dan midden in 't ferhaal: “ 't Sú wel aardech wese dat jo nòch 's wat foar de Nijsbryf skreven sei de penningmeester fan 't Erfskip iniënen”. “Miënst dat nou?” “Ja!” “Nou ja, òch, werom ok nyt ik wil 't nòch wel 's prebeare”. Un foarege kear hewwe un praatsy maakt nar anleiding fan un ansichtkaart út begin negentiënhonderd. Dy ansicht lyt ons un beeld siën fanòf de slúús so op Workum an, met an wearskanten fan ' e Dolte un stuk òf wat jòlen fan Workumer ansjo-fiskers en un paar Workumer aalaken. Op dy ansicht war fansels wel mear te siën, mar dy ansjofiskers en aalaken interessearden my 't meast en der ging 't praatsy toen over. De jaren fanòf 1890 wurdden 'r enorme hoefeulheden ansjofis fongen. Nou mutte we hier daleks bij fertêle dat nyt elk jaar rààk war. Mar in un pearioade fan fyftien jaar binn 'r `tòch un antal jaren weest dat 't bar war met dy ansjofisfangsten. De ferdiënsten waren over 't algemiën hooch. Fan dy ryke fangsten proffetearden nyt allien fissers mar ok nevenbedriiven soas skipswerven, seilmakerijen, souterijen en noem mar op. Foar un hoop meensen an 'e Súderseekust betekende dat werk en 'r wurdde goëd geld ferdiënd. We siën dan ok in dy jaren in elk fissersplak an 'e Súdersee ut antal fissersfaartúgen flink toenimmen. In dy overfloedege ansjofisttiid fanòf 1890 tòt in begin 1900 war de Workumer fissersfloat groeid tot wel fyftech faartúgen. Un jaar òf wat later, so rond 1907, têle we in Workum nòch 31 regestrearde fissersfaartúgen fan ferskillende typen soas jòlen, seil-en sprytboaten en ok un aak. Rond un haven en un slúús is altyd wel fertier. Dat war froeger so mar in disse rekreasytiid nòch feul mear. In havenplakken as Workum, Makkum en Staveren war ’t ok so dat ‘r binnen bij de slúús un skipswerf war. De skipper òf fisserman dy befobbeld foar onderhoud nar de werf moest hoefde mar deur de slúús nar binnen te skutten en hij war te plak.  ‘t Is wel honderd jaar leden at 'r dan un fotograaf bij de slúús rondskarrelt en disse foto maakt. 't Is moai wear en an 'e paalwearing te siën is 't laach water. Ja ommers, want we hewwe hier te maken met un Súdersee, met êb en floëd. De slúsdeuren staan nar búten toe nòch open. Tòch is 't op dit moment nyt druk met 'e skipfaart. Foar de slúús leit un prachtech moai stoomboatsy dat, so lykt 't wel, nòch nyt so lang leden nar búten skutten is. Der binne un paar man anboard, mar so te siën make se helendal gin anstalten om nar see te gaan. Se staan súver in 'e houding foar de fotograaf en derom kon 'r wel wat anders an 'e hand wese... As we 't stoomboatsy nader bekyke siën we dúdlek de naam 'Palinghandel' op 'e boech staan. Ja, dan ken 't nyt misse fansels, disse naam herinnert ons wear even an ‘e Workumer aalhandel. So om-ende-bij 1906 mut 't weest hewwe dat Jan Haagsma, in dat jaar noch saakwaarnimmer fan 'e aalhandel in Workum, dit stoomboatsy make laten het. Un boat spesjaal maakt foar 't bwaren fan aal in 'e bunnen mar ok foar 't halen fan aal fan 'e aalfissers út befobbeld de fissersplakken rond de Súdersee. 't Is best mogelek dat Haagsma hier met de 'Palinghandel' foar 't earst nar búten komt om 'r even reklame met te maken. Jammergenoech wurdt un jaar later, in 1907, de hele saak ferkòcht an de heren Lankhorst út Heeg. Fan dit gebeuren ferskeen in 'e 'Friso' fan Saturdach 13 April 1907 't fòlgende bericht: “Zondag en Maandag werd in onze plaats bekend dat de palingzaak van den heer Haagsma door deze was verkocht aan twee heeren Lankhorst van Heeg. Waar deze beide heeren de zaak zullen drijven is noch onbekend, doch in elk geval gaat ze niet buiten onze provincie en van harte hopen we dat ze ook niet buiten onze gemeente gaat. Onze plaats die toch al niet rijk is aan handel en industrie kan een zaak van zulk een omvang niet te best missen. Zeker weten we natuurlijk dat de heer Haagsma onze gemeente niet gaat verlaten en die winst is door de veranderde omstandigheden reeds verkregen.” Op dat moment ging dus ok de 'Palinghandel' met over nar de heren Lankhorst. Regel is dat elk fissersfaartúúch regestreart wurde mut in 'e gemeente fan herkomst. 't Faartúúch dat in Workum thúshoarde kreech de letters WK en ferfòlgens 't toewezene nummer op 'e boech en in 't seil. Nou gold disse regel ok un jaar òf wat foar de aalaken en we siën nòch op sommege fotos wer aken op staan met de letters WB (Wymbritseradeel) op 'e boech. Ok ons stoomboatsy fyl onder disse regestraasy. In 1908 wurdt de stoomboat in 'e gemeente Workum regesteard onder nummer WK 69, naam 'Palinghandel', eigenaren Gebr. Lankhorst. De andúding WK 69 wurdde dan keurech netsys, nou nyt op 'e boech, mar op 'e piip fan 't boatsy skilderd. Op disse menier bleef 't stoomboatsy bewize fan spreken onder 'e Workumer 'flach' faren.  Tidens de Earste Weareldoarlòch, 1914-'18, het 't boatsy in Engeland weest. Op bijgaande foto út 1917, leit de 'Palinghandel' naast twy aalaken an 't faste lêchplak op 'e Theems in Engeland. Dúdlek binne de letters WK en de 6 fan nummer 69 op 'e piip te siën. J.A.Visser, Stavoren Februari 2006. Bronnen: GA Nijefurd; weekblad “Buiten” 21 April 1917. Ansicht: Verzameling J.A.Visser. |
|