Parma
een Workumer schippersfamilie
door
Sikko Parma
parma1 @ planet.nl
De voorouders van de Parma's komen uit Workum. Het was nog in de tijd dat de meeste Friezen met een patroniem werden aangeduid.
Ik ben begonnen met de eerste echte Parma, namelijk Klaas IJsbrands Parma, die eerst getrouwd was met een Aaltje Ulbes en daarna met een Jetske Douwes de Boer. Ikzelf ben een nazaat van zijn broer Sikke IJsbrands, die ook de naam Parma aannam en net als zijn broer grootschipper was. Die Sikke was eerst getrouwd met een Sytske Pieters Cannegieter uit Workum, en na een scheiding, met de gescheiden Janke Eeltjes Bonnema uit Arum. Een zoon uit het tweede huwelijk was Oepke Parma, mijn overgrootvader en ook grootschipper, die naar Harlingen verhuisde waar zijn schepen lagen en waardoor de directe verbinding met Workum werd verbroken.
GENERATIE I
I.a KLAAS IJSBRANDS
Doopboek Workum 1658-1811 DTB nr. 861
 |
22 september 1748 "Douwe Hendriks en Nan Jans van Workum getrouwd den 22 dijto". Wellicht is Nantje na een overlijden van Klaas IJsbrands hertrouwd. |
Lidmatenboek Workum 1726-1816, DTB-nr. 863
|
Den 27 April sijn op Belijdenisse des geloofs aangenomen Ypk Joukes, Geertie Feddes Nân Jans." |
Lidmatenboek Wonseradeel DTB-nr. 826
|
…5 Roomschgesinden wonende te Tjerkwerd met naemen Jan Symons, Douwe Sjoerds, Pyter Joukes, Klaes IJsbrands, Evert Johannes zig vervoegt hadden door een zeker geschrift hetwelk zij noemden een request bij den Raeden der Gemeenten van Wonseradeel verzoekende de taxatie van kerk en Pastorijhuisinge te Tjerkwert…" Overigens werd dit verzoek afgewezen. |
|
Deze vermelding duidt op een roomse religie van Klaes IJsbrands, maar van deze gezindheid is in de nakomelingen geen enkele aanwijzing. In een doopregistratie van een kleindochter Jetske wordt vermeld dat de ouders gereformeerrd zijn. |
Register van overledenen van Workum 1747-1755, 1799, 1806-1811 DTB nr. 851
|
Op p. 1: "Annotatie van de verstorvene personen binnen Workum, waarvan een lijst door de doodgraver Wijbe Cannegieter ter secretarie van voorn. Stad weekelijks "wordden overgeleverd. 17 Januarij 14 de Nanna Ians bejaarde. |
Quotisatiekohieren 1748-1750
|
Gaasterland Claas IJsbrants, woonplaats Balk, van beroep "schipper welgesteld", gezin met twee kinderen, aanslag 33-4 |
|
Zonder nader onderzoek naar bv. notariële akten e.d. waarin de namen van deze voorouders voorkomen beschouw ik Klaas IJsbrands en Nantje Jans als de Generatie I van dit genealogisch overzicht van de Parma's. |
Daar tot in generatie IV zeelieden in het geslacht Parma voorkwamen, heb ik gezocht in de Sonttolregisters (www.soundtoll.nl) of ook "stamvader" Klaas IJsbrands scheepsgezagvoerder is geweest. Maar zijn naam heb ik niet in de thans (2012) beschikbare gedigitaliseerde scheepspasssages teruggevonden dus ook zijn beroep blijft vooralsnog onbekend
Het echtpaar had in ieder geval één zoon en wel IJsbrand Klases.
Er zijn wellicht meer kinderen geweest. Om eventueel toekomstig onderzoek te ondersteunen geef ik hier een aantal mogelijkheden:
|
1. In "Namen van Friese schippers uit de 2e helft van de 18e eeuw, zowel met als zonder familienaam: alfabetisch op voornaam. Verzameld door J.Y. Feenstra 1978" (Tresoar,boek 147) komt voor: |
|
"Jelle Clases 1792-1793 Heer Wierd Wiarda |
|
Nanne Jans smakschip". |
|
Er is geen opgave van de plaats. |
|
In de Sonttolregisters komt rond 1790 diverse malen de naam van een Jelle Claases voor afkomstig uit "Mackum". De scheepsnaam "Nanne Jans" is overeenkomstig die van de vrouw van Klaas IJsbrands en dus wellicht de moeder van Jelle Clases/Claases. |
|
2. In "Ds Paulus Johannes' Hoekema en Johanna Johannes Hylkema en hun tien kinderen. Deel B" door C.P. Hoekema, St. Ffyrug 1989, Groningen, staat op p.28 in een beschrijving van Paulus Johannes' Hoekema (1795-1858) een opmerking door Joost Halbertsma: |
|
"Ik ben eens met kapitein Egbert Klazes [Brunger, te Workum], vader van Janke ... naar Heeg gezeild, en bij die gelegenheid bragten wij het paar eene visite ... Deze kapitein Egbert was de zonderlingste zeerob, dien ik ergens ontmoette. Hij heeft het eerst de Friesche kaas te Newcastle bekend gemaakt". |
|
Vanwege het patronym Klazes, de plaats Workum, het beroep van schipper en het voorkomen van de naam Janke (die in volgende genearies van de Parma's voorkomt, heb ik deze persoon als een potentiële broer van IJsbrand Klaases opgenomen. |
|
3. Voorts komen bij de overlijdensgegevens te Workum een reeks van personen voor met het patroniem Klaazes/Klazes, die gezien de leeftijden een broer of zuster van IJsbrand zou kunnen zijn en wel: Janke (†1808, 69 jaar); Roelof (†1809, 69 jaar); Johannes (†1809, 70 jaar); Trientje (†1809, 68 jaar); Froukje (†1810, 66 jaar) |
GENERATIE II
II.a IJSBRAND KLASES
Gegevens over de burgerlijke staat en kinderen
De geboortegegevens van IJsbrands Klases zijn onzeker. Volgens de genealoog Jaap de Boer, in ca. 2000 uit het Friese Friens, en een nazaat van Klaas IJsbrands Parma (zie III a) werd IJsbrands Klases (Luitsens) geboren of gedoopt op 29 juni 1738 te Oppenhuizen, een buurtschap onder Sneek. Maar uit mijn nadere onderzoek blijkt dat dit niet juist kan zijn. In het doopboek van Oppenhuizen en Uitwelligerga 1697-1811 werd op 29 juni 1738 de doop aangetroffen van IJsbrand, zoon van Claas Luitsens. Voorts is deze vader Claas Luitsens op 23 juli 1730 getrouwd met Sijtske IJsbrands. Maar uit de overlijdensakte van IJsbrand Klases (zie hierna) blijkt dat hij zou zijn geboren in 1735. Voorts blijkt uit de gegevens hiervoor dat Klaas IJsbrands was getrouwd met Nantje Jans. Deze IJsbrands Klases Luitsens moet dus een ander persoon zijn geweest.
Wat heb ik nu wèl gevonden:
Het DTB-boek van Workum nr. 840 meldt een huwelijk op 24 juni 1771 te Workum:
|
"IJsbrand Klaases schipper zelfs present en Hipke Sikkes Bouman (exhibeerende schriftelijk 's vaders toestemming door Tjebbe Jacobs) zijnde beide van Workum, zig in den huwelijken staat willende begeven, en daarvan de proclamatien over onze Parochiekerk verzogt hebbende met een gebod in de week, zoo hebben wij geene reedenen van verhindering verneemende den comparanten hun verzoek ingewilligt actum op den Raadhuise den 15 Juni 1771 in kennisse 's presidents en secretaris teekenende P.K.Ros D.Siebel"
|
DTB-boek Workum nr.861
|
"Den 15 Junij IJsbrand Klaases ende Hipke Sikkes, beijden van Workum, (met een binnegebodt in de week) 3 maal geproclameerd en de 24 Junij attestatie gepasseerd, om elders bevestigd te worden". |
DTB boek 851 Workum.
|
Overleden op 25 mei 1806 te Workum |
|
De aangifte werd gedaan op 28 mei 1806. Verdere vermeldingen in het register zijn: ouderdom 71 jaar; gehuwd geweest; "getal der kinderen of verdere decendenten" 5; kinderen allen uit één huwelijk. |
Samenvattend:
IJsbrands Klases werd geboren ca. 1735, vermoedelijk te Workum als zoon van Klaas IJsbrands en Nantje Jans
Hij trouwde op 24 juni 1771, oud ca 31 jaar, te Workum met Hipke Sikkes, gedoopt te Workum op 02 januari 1750 als dochter van Sikke Jetzes (Bouma) en Gatske Jacobs (Lootsma). Zij overleed te Workum op 23 februari 1807 te Workum.
IJsbrand Klases overleed te Workum op 25 mei 1806, 71 jaar
Volgens de doopgegevens te Workum kreeg het echtpaar 7 kinderen, 4 zoons en 3 dochters:
| Geboorte |
Doop |
Naam |
|
|
24 februari 1773
07 maart 1776
05 augustus 1778
23 oktober 1782
23 februari 1784
24 februari 1785
03 september 1788 |
24 februari 1773 Stavoren
24 maart 1776 Workum
16 september 1778 Workum
23 oktober 1782 Workum
14 maart 1784 Workum
23 maart 1785 Workum
17 september 1788 Workum |
KLAAS zie III a
SIKKE
NANTJE zie III b
SIKKE
GATSKE zie IIIc
SIKKE zie IIId
JETSKE zie IIIe |
zie III a
jong overleden
x
jong overleden
x
x
x |
|
|
|
|
|
|
| Uit deze herhaalde naamgeving van de naam Sikke is te concluderen dat die uit 1776 en 1782 vóór 1785 zijn overleden. Er zijn van die 2 Sikkes geen overlijdensgegevens gevonden |
|
|
|
|
|
Woonplaats
Op 20 maart 1781 kochten IJsbrands Claases en Hipke Sikkes, "Egtelieden te Workum" een huis "gelegen geheel aan 't Zuideinde buiten de Stad Workum, niet ver van 't Zijlspad ..." van de erven van Eelke Stallinga voor een bedrag van "Seshonderd vijf en tagtig gulden en Veertien Stuivers". Op dat moment was het huis nog bewoond door
een huurder, nl. Rienk Sjoerds, "Coffeschipper". Het huis bestaat uit een voor- en achterkamer, een ruime loods, een bovenkamer met twee bedsteden en een "hovinge".
Ontleend aan het Register van Koopbrieven te Workum. 13/44-243 nr.210, Tresoar.
De heer G.Twijnstra van de vereniging Warkums Erfskip deed onderzoek naar de bewoning van huizen in Workum en noteerde op Wijk C nummer 6 (Súd 116) in de jaren 1785 t/m 1803 als bewoner IJsbrand/Ysbrand Klases. Uit het hiervoor gemelde gegeven blijkt dat het aanvangsjaar al 1781 is geweest.
Hierna zal blijken (zie IIIa) dat het pand, vermoedelijk na het overlijden van IJsbrand Klases werd bewoond door zijn zoon Klaas IJsbrands (Parma) (zie III.a.)
Maritieme gegevens
IJsbrand Klases was zeeman/koopvaardijkapitein. In "Namen van Friese schippers uit de 2e helft van de 18e eeuw, zowel met als zonder familienaam: alfabetisch op voornaam".verzameld door J.Y. Feenstra 1978" (Tresoar boek 147) wordt hij als gezagvoerder vermeld
|
1762 - 1772 Tweelingen Gebr. I |
|
1773 - 1780 Tweelingen Gebr. II |
|
1785 - 1792 Jonge Baukje |
Van de heer W.T. Beetstra uit Leeuwarden ontving dd 31 februari 1996 ik de volgende bijzonderheden inzake IJsbrand Clases:
|
"Hij vraagt als inwoner van Workum voor het eerst in 1762 een zeebrief in Workum aan voor 't kofschip "De Tweelingen Gebroeders". Dat kofschip kan 47 lasten vervoeren (1 last = ± 2 ton). Van dat door hem als kofschip bevaren schip wordt op 15 okt 1778 1/32 part of aandeel verkocht in de herberg onder 't Raadhuis bij "Major (sic) Kingma". Op 24 dec. 1778 wordt "ten huize van J.F. de Vries in de herberg "De Zwaan" wederom 1/32 aandeel verkocht van de kof met dezelfde naam die in 1773 nieuw is "uitgehaald" en waarvan de afmetingen zijn 90 x 22 x 10¼ voeten. Van datzelfde schip wordt "ten huize van P. Kingma onder het stadhuis" wederom 1/32 aandeel verkocht. Als boekhouder van dat schip wordt genoemd Johannis Acronius te Workum. De laatste zeebrief van dat schip wordt gehaald in 1780. |
|
IJsbrand haalt in 1786 voor 't eerst een zeebrief voor het kofschip "De Jonge Baukje". Dat schip is 66 lasten groot. In 1788 wordt van dit schip ¼ aandeel verkocht voor 2653 caroli gulden. Het is reeds in 1763 als nieuw schip van de helling gekomen. IJsbrand heeft in 1792 voor dit schip de laatste zeebrief gehaald, althans in Workum." |
|
* In een brief uit Makkum dd 25 juli 1786 door de firma Kingma aan schipper Gabe C. Reitsma komt de volgende zinsnede voor: "Ysbrand Clases is met de coffe van Gabe Rinties van riga te middelburg met hennip 20 gld pr last. Dat is ook wel gaan --". (Ontleend aan het originele brievenboek Ingang 98, specificatie 689. Tresoar.) |
|
Een rijke bron van maritieme gegevens omtrent IJsbrand Klases is het gedigitaliseerde Sonttolregister i.c. www.soundtoll.nl. Ik noteerde 55 passages door de Sont, de doorgang naar de Oostzee bij het Deense Helsingør, in verouderd Nederlands ook Elseneur genoemd. Bij alle noteringen van de passsages wordt Worckum als afkomst genoemd van Ysbrand Claases in diverse spellingen. |
datum
|
komt van / bestemming
|
vracht |
22/04/1763
11/07/1763
19/10/1763
26/03/1764
21/09/1764
21/10/1764
29/04/1766
18/06/1766
06/09/1766
18/05/1767
04/07/1767
24/05/1768
05/08/1768
07/09/1768
18/04/1769
06/08/1769
04/10/1769
18/06/1770
23/08/1770
20/04/1771
18/04/1773
22/05/1773
30/06/1773
24/07/1773
29/03/1774
26/04/1774
18/07/1774
08/09/1774
18/10/1774
24/07/1775
27/08/1775
31/03/1776
12/05/1776
11/07/1777
01/04/1778
25/04/1778
25/06/1778
08/09/1778
26/09/1779
18/05/1780
20/07/1787
12/05/1788
14/08/1788
22/04/1789
16/06/1789
08/08/1789
08/05/1790
24/08/1790
05/10/1790
20/06/1791
19/08/1791
21/10/1791
15/07/1792
04/10/1793
08/06/1794
|
Charente Lübeck
Kønigsberg Amsterdam
Danzig Bordeaux
Bordeaux Stettin
Amsterdam Oostzee
Kønigsberg Amsterdam
Croisic Oostzee
Kønigsberg Amsterdam
Dantzig Amsterdam
Bordeaux Stettin
Stettin Amsterdam
Noirmoutiers Kønigsberg
Amsterdam Oostzee
Stettin Brest
Bordeaux Dantzig
Dantzig Amsterdam
Dantzig Bordeaux
Nantes Oostzee
Amsterdam Oostzee
Amsterdam Oostzee
Amsterdam Oostzee
Riga Rotterdam
Rotterdam Oostzee
Liebau Amsterdam
Amsterdam Oostzee
Kønigsberg Amsterdam
Riga Hollesloot
Hollesloot zou kunnen zijn Holysloot, een klein kustplaatsje ten noorden van Amsterdam
Amsterdam Oostzee
Dantzig Amsterdam
Amsterdam Oostzee
Dantzig `l Orient
Amsterdam Oostzee
Kønigsberg Amsterdam
Dantzig Amsterdam
Amsterdam Oostzee
Liebau Amsterdam
Liebau Amsterdam
Riga Rotterdam
Dantzig Amsterdam
Liebau Amsterdam
Amsterdam St. Petersburg
Amsterdam St. Petersburg
St. Petersburg Amsterdam
Rotterdam Oostzee
Riga Amsterdam
Amsterdam Oostzee
Riga Amsterdam
Bordeaux Dantzig
Dantzig Amsterdam hout
Riga Amsterdam hennep; lijnzaad
Amsterdam St. Petersburg
Wyborg Amsterdam
Amsterdam Oostzee
Amsterdam St. Petersburg
St. Petersburg Amsterdam
|
brandewijn
lijnzaad; hennepzaad
rogge
wijn; azijn
ballast
rogge
zout
vurenhout; balken
wol; linnen; hazenvellen; hermelijn; tarwe
suiker; koffie; stroop
eiken planken; duigen; bodems; hout
zout
ballast
duigen; balken
wijn; brandewijn; indigo
rogge; tarwe
rogge
ballast
ballast
ballast
ballast
rogge
ballast
rogge
ballast
lijnzaad
lijnzaad; hennepzaad; zakken
ballast
rogge
ballast
duigen; houtdelen; grenenhout;
hennep;vlas; vurenhout
ballast
rogge; tarwe
tarwe; fijn linnen; varkensharen borstels
ballast
rogge; lijnzaad
gerst
vlas; rogge
tarwe; bier
gerst
hout, rijst;cochenille (karmijnrode kleurstof);
gember; peper; stijfsel; koffie;
bewerkte zijde; kwik; kandijsuiker;
Braziliaans hout; kaas; loodwit; papier;
lakendoek; linnen; karton; azijn; gort;
haring; kabeljouw; boter; wijnazijn; olijfolie;
Rijnwijn; Spaanse wijn; muscatelwijn;
Franse wijn; diverse goederen
cider; stoelen
ijzeren staven; hennep
ballast
hennepzaad; vlaszaad
ballast
rogge
wijn; azijn; stroop; indigo; zeep; koffie;
hars; diverse goederen
hout
hennep; lijnzaad
tabak; rijst; vijgen; peper; Braziliaans hout;
koffie; loodwit; salpeter; papier; boter;
haring; Spaanse wijn; Rijnwijn en
diverse goederen
ijzeren staven; houten delen
ballast
grutten; sumak (kruidensoort); indigo;
kwik; koffie; bewerkte zijde; peper; hout;
staal; kaas; spek; papier; Hollands linnen;
karton; haring; boter; bonen; erwten;
beschuit; olijfolie; bierazijn; Rijnwijn;
Spaanse wijn; diverse goederen.
talk; was; zeildoek; vlaams linnen;
zwaar textiel; juchtleer; anijs;
diverse goedere
|
Het voorgaande geeft een inzicht in het zeemansbestaan van IJsbrand Klases.
* Net zoals veel schippers uit de noordelijke procincies voer hij op kleine schepen en was betrokken bij de zg. kleine vaart naar Noord-Europa.
* In Nederland voer hij vrijwel altijd vanuit Amsterdam naar Oostzeehavens en nam dan ook retourvracht mee dat soms bestemd was voor Franse havens (Bordeaux, Noirmoutiers, Nantes).
* Zijn eerste Sontpassage was in begin 1763, toen hij dus ca 28 jaar was, een normale aanvangsleeftijd voor een gezagvoerder. Zijn laatst Sontpassage was in 1794. De thans gedigitaliseerde Sontgegevens gaan niet verder dan 1799, en het lijkt redelijk te veronderstellen dat hij dus in 1794, op de leeftijd van ca. 60 jaar zijn zeemansloopbaan heeft beëindigd.
* Gezien de data van de Sontpassages voer hij met grote regelmaat op de Oostzee en zal hij weinig of geen andere bestemmingen hebben gehad, zoals bv. Noorwegen of Engeland.
* De lading vanuit de Oostzee naar Nederland of een enkele Franse haven is vooral diverse hout- en graansoorten. Vanuit Nederland of een enkele Franse haven naar de Oostzee werd wijn en azijn vervoerd. In ladingen vanuit Amsterdam naar St. Petersburg in 1787, 1791 en 1793 is sprake van diverse wijnsoorten, luxe etenswaren, koloniale waren als koffie, gember, peper.
Maar het meest opvallend zijn de reizen vanuit Nederland naar de Oostzee, zonder opgave van een haven, alle in ballast. Het is bekend, dat in monsterrollen vaak wordt gesproken van " op avontuur", dwz. zonder handelslading en gespecificeerde eindbestemming. Vanwege de stabiliteit moesten de schepen dan ballastlading innemen
GENERATIE III
III.a KLAAS IJSBRANDS (PARMA)
Klaas werd geboren/gedoopt op 29 januari/24 februari 1773 te Staveren
"Klaas zoon van IJsbrand Klaases en Hipke Sikkes, woonende te Workum is geboren te Stavoren op 29 Januari 1773, gedoopt den 24 Februari 1773".
DTB-boek 684, Tresoar.
|
Gehuwd op 26 januari 1794 te Workum met Aaltje Ulbes. Aankondiging op 11 januari 1794: |
|
"Klaas IJzebrands Jonggezel van Workum, zelvs praesent met zijns vaders volkomen consent en Aaltje Ulbes Jongedogter aldaar woonagtig voor haar praesent en met volkomen consent haar Vader Ulbe Baukes hun in den huwelijken Staat willenden begeeren en daaraf de afkondinge over onsen kerk versorgt hebbenden, hebben wij geen reedenen van verhinderingen vernoomen den Comparanten hun Versoek ingewilligd Actem op den Raadhuis van Workum den 11 Januarij 1794 in kennisse van ons Praesident en Secretaris Gerrit Cornelis de boer A. van Velsen". |
DTB-boek 84,.Tresoar.
|
"26 Januarij 1794 |
|
Klaas IJsbrands en Aaltje Ulbes beijde van Workum zijn na drie voorafgegane zondagse proclamatien over onse stadskerk, op dato alhier in den Huwelijkse Staat bevestigd". |
DTB-boek 862, Tresoar.
Uit dit huwelijk werden de volgende kinderen geboren:
Geboorte/doop plaats naam
22 oktober/02 november 1794 Workum IJsbrand IVa.a.
03 november/02 december 1798 Workum Akke/Aukje IVa.b
Workum DTB 858, Tresoar.
Een overlijdensdatum van Aaltje Ulbes is niet gevonden maar moet vóór 1803 zijn geweest gezien de hertrouw van Klaas in 1803
Klaas hertrouwde op 15 mei 1803 te Workum met Jetske Douwes de Boer. Aankondiging op 09 april 1803.
"...de Huwelijks geboden hebben aangegeeven" door Klaas IJsbrands te Workum en Jetske Douwes de Boer te Nieuwhuizum op 09 april 1803.
DTB-boek 842, Tresoar.
"15 Maij 1803
Klaas IJsbrands van Workum, en Jetske Douwes de Boer van Nieuwhuisum, zijn na drie voorafgegane Zondagse proclamatien, op den 10, 17 en 24 April over onse Gereformeerde Stadskerk, en diengelijke over den kerk van Nieuwhuizum (waarvan attestatie aan ons is geëxhibeert) alhier op den 15 Maij, weegens afweezigheid van de bruidegom, in de huwelijkse staat zijn bevestigd"
DTB-boek 862, Tresoar.
Uit dit tweede huwelijk werd op 13 oktober 1803 te Nijhuizen/Workum een dochter geboren
"Opm.: Vroedmeester is W. Schultatus AEnee, de ouders zijn Gereformeerd, het kind is ongedoopt gestorven, de ouders wonende te Workum."
Workum 837, Tresoar
Voorts:
Geboorte/doop plaats naam
12 juli 1805 Workum Hipke
Gegeven ontleend aan de Acte van Bekendheid zoals vermeld in de Huwelijkse Bijlagen van het huwelijk met Ids Johannes Kisjes, acte 1832 03 te Wymbritseradeel. Tresoar. Geen geboortegegevens gevonden.
07 oktober 1807 Workum Sjouwkje/Djoukje
26 december1809/28 januari 1810 Workum Yda/Ietje
04 mei 1812 Workum IJsbrand
DTB 858, Tresoar
Klaas overleed op 25 maart 1856 's nachts 03.00 uur te Gorredijk gemeente Opsterland "het huis Nummer twee honderd en vijf". Rentenier. Geboren te Stavoren. Weduwnaar van Jetske Douwes de Boer. Zoon van IJsbrand Klases en Hyske Sikkes.
Leeftijd 83 jaar.
Aangifte door:
* Gerben Meinderts Vogelzang, oud 35 jaar, van beroep veldwachter, wonende te Gorredijk, bekende;
*..Johannes Paulus Alstein, oud 37 jaar, van beroep koopman, wonende te Gorredijk, bekende.
Overlijdensacte 1856 geen nummer te Opsterland, Tresoar |